Đừng là… “cái ốc vít”

Thông tin Samsung công bố danh sách 170 loại linh kiện đơn giản như ốc vít, sạc pin, tai nghe… nhưng không tìm nổi nhà cung cấp tại VN cũng như việc diện Canon Việt cho biết DN trong nước mới chỉ đáp ứng được hộp, bìa carton đóng gói sản phẩm của họ một mặt phản ánh những hạn chế của các DN trong nước nhưng một mặt cũng gợi mở để các DN có chiến lược tham gia vào chuỗi giá trị troàn cầu một cách chủ động hơn.

Lắp ráp chi tiết Nhà thông minh tại Nhà máy của Bkav Smarthome

Có thực mới vực được… DN

Từ câu chuyện cái ốc vít, không đơn thuần nằm ở yếu tố kỹ thuật, năng lực sản xuất. Vấn đề là các chi tiết đó được gắn vào đâu, cỗ máy của ai? Rộng hơn, các DN VN tự đặt mình vào đâu trong chuỗi giá trị toàn cầu?

Theo PGS TS Nguyễn Mạnh Quân – Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Phát triển DN : Gần đây tại các cuộc thi mang tính sáng tạo như Robocon, giải thi tay nghề tại Asean VN đều đạt thứ hạng cao. Vậy câu hỏi đặt ra là không phải chúng ta không có năng lực nhưng tại sao năng suất, chất lượng của các DN VN vẫn thấp? Đối với DN phải nhìn nhận dưới hai góc độ: năng lực tư duy, và năng lực thực hành. Về năng lực tư duy có thể khẳng định chúng ta không thua kém bất kỳ quốc gia trong khu vực. Nhưng qua tiếp xúc tôi thấy các DN hiện đầu tư rất ít về khoa học công nghệ đây chính là một trong những yếu tố dẫn đến năng suất lao động thấp. Chuyển hóa năng lực tư duy sang năng lực thực hành yếu. Dẫn đến năng lực cạnh tranh kém.

Sự hạn chế, yếu kém của các DN sản xuất của VN được ông Quân lý giải rằng: Nguyên nhân thứ nhất là từ phía năng lực của DN, thứ hai là cơ chế chính sách của nhà nước. Ở góc độ DN có thể do áp lực công việc hằng ngày nên họ mới chỉ tập trung vào những công việc mang tính tác nghiệp cụ thể mà chưa có tầm nhìn vươn rộng ra bên ngoài. Khả năng tiếp cận và chuyển hóa thông tin còn hạn chế. Ở góc độ chính sách, Chính phủ có nhiều chương trình nhưng mới dừng ở cấp quản lý nhiều hơn chứ chưa xuống được DN. DN muốn tiếp cận với các chương trình hỗ trợ cũng rất khó khăn.

Khoa học công nghệ là sức mạnh của quốc gia và mới là yếu tố giúp VN trở thành nước phát triển.

Đồng tình, TS Vũ Tiến Lộc – Chủ tịch VCCI còn cho rằng rất ít DN VN có thể cung ứng linh kiện phụ tùng cho các dây chuyền sản xuất lắp ráp tại VN đầu tiên là do hệ thống chính sách hỗ trợ để phát triển công nghiệp hỗ trợ (CNHT) chưa hoàn thiện. Kỳ họp Quốc hội lần này mới xác định được mức thuế ưu đãi đối với CNHT đưa vào trong các luật thuế. Một loạt chính sách khác như hỗ trợ mặt bằng, khoa học công nghệ triển khai chưa hiệu quả. Thứ hai là bản thân các tập đoàn xuyên quốc gia không gắn liền với chiến lược và chủ động thúc đẩy CNHT trong nước phát triển. Thứ ba là bản thân các DN cũng chưa đáp ứng được trình độ khoa học công nghệ, trình độ quản trị để đáp ứng được các chuẩn mực cần thiết khi tham gia vào các chuỗi giá trị của các tập đoàn xuyên quốc gia. Vì vậy, cần nỗ lực đồng bộ để giải quyết vấn đề này: Chính phủ xác định rõ chiến lược và có chính sách để thúc đẩy phát triển CNHT; các tập đoàn xuyên quốc gia cũng phải có kế hoạch hợp tác với Chính phủ VN, cộng đồng DN VN trong việc hỗ trợ cho các DN nội địa có thể vươn lên đáp ứng được các yêu cầu về CNHT; bản thân các DN VN cũng phải có nỗ lực phấn đấu đáp ứng các chuẩn mực quốc tế về chất lượng tiến độ.

Chìa khóa công nghệ

Ông Vũ Thanh Thắng – Phó Chủ tịch Tập đoàn công nghệ BKAV thừa nhận, khi phát triển các sản phẩm công nghệ chúng tôi cũng đã tìm kiếm các nhà sản xuất phụ trợ nhưng không đáp ứng được nên phải tự xây dựng nhà máy cơ khí sản xuât khuôn mẫu để có thể thiết kế được hàng trăm mẫu mã khác nhau.

Tuy nhiên, việc các DN VN có thể sản xuất được ốc vít hay các linh kiện cung ứng cho các tập đoàn xuất, lắp ráp tại VN không quá quan trọng vì các DN sản xuất linh kiện của nước ngoài, họ ứng dụng công nghệ khoa học và tự động hóa đồng thời có hệ thống cung ứng toàn cầu nên giá rất rẻ. Vì vậy, chúng ta đi sau thì phải tìm những lĩnh vực khác như công nghệ thông tin và thiết bị điện tử. Ông Sơn khẳng định, DN khoa học công nghệ ở các nước phát triển đóng vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế. Ở Hàn Quốc, Samsung đóng góp tới 17- 20% GDP và giúp Hàn Quốc trở thành con rồng của Châu Á. Khi nhắc tới các nền kinh tế lớn như Mỹ, Nhật Bản… người ta thường nghĩ đến những thương hiệu lớn như Sony, Toyota, Microsof… Các DN đó là những Cty về khoa học công nghệ và góp phần tạo ra các cường quốc. Khoa học công nghệ là sức mạnh của quốc gia và mới là yếu tố giúp VN trở thành nước phát triển.

“Hiện tại BKAV đã phát triển 55 loại sản phẩm điện tử và hàng chục phần mềm để ứng dụng các sản phẩm điện tử đó. Đây là những sản phẩm trí tuệ của VN và khi chúng tôi mang những sản phẩm ngôi nhà thông minh của mình ra thi đấu” với các sản phẩm hàng đầu thế giới thì giải pháp, sản phẩm chúng tôi đưa ra là vượt trội. Tôi khẳng định là người VN có thể sản xuất những sản phẩm hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, nhà nước cần có có những ưu đãi với các DN khoa học công nghệ như về thuế, vốn, mặt bằng thì DN công nghệ sẽ có nhiều điều kiện phát triển hơn”- ông Thắng chia sẻ.