“Việt Nam cần thời gian để chứng minh tính hiệu quả”

Chương trình đánh giá khu vực tài chính (FSAP) do WB và IMF khởi xướng thực hiện từ tháng 5/1999 nhằm hỗ trợ các nước thành viên phân tích, đánh giá tổng quát hiện trạng, mức độ ổn định và phát triển của hệ thống tài chính trên cơ sở các nguyên tắc và chuẩn mực quốc tế, từ đó đề xuất các cải cách cần thiết nhằm làm cho hệ thống tài chính trở nên ổn định hơn và có khả năng chống đỡ các rủi ro phát sinh từ cả bên ngoài lẫn bên trong nền kinh tế, đồng thời kiến nghị các hoạt động nhằm tăng cường sự đóng góp của ngành tài chính vào tăng trưởng kinh tế và xóa đói giảm nghèo.

Báo cáo FSA là báo cáo tổng hợp của Chương trình FSAP, trong đó đưa ra các đánh giá về khu vực tài chính, sự ổn định và tiềm năng phát triển của hệ thống tài chính.

Về khía cạnh phát triển, Báo cáo ghi nhận những thành tựu đạt được trong tiến trình đổi mới kinh tế của Việt Nam, đặc biệt là sự đóng góp tích cực của hệ thống tài chính vào tăng trưởng kinh tế trong giai đoạn vừa qua. Tuy nhiên, quá trình này cũng đã tích lũy nhiều bất ổn tiềm tàng. Hệ thống tài chính Việt Nam đã bắt đầu bộc lộ nhiều dấu hiệu căng thẳng và tích tụ nhiều yếu tố dễ bị tổn thương, đặc biệt là hệ thống ngân hàng do các nhân tố thể chế, cũng như những yếu kém của khu vực doanh nghiệp, khu vực bất động sản và tình trạng suy giảm chung ở các nền kinh tế mới nổi. Trong khi đó, công tác quản lý và giám sát lại chưa theo kịp sự phát triển của hệ thống tài chính. Chế độ kế toán – kiểm toán cũng như các quy định về công bố thông tin tài chính và phi tài chính còn hạn chế nên đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến vai trò của kỷ luật thị trường.

Ngân hàng Nhà nước cho biết, Chính phủ Việt Nam đánh giá cao các nhận định và khuyến nghị của Báo cáo. Các đánh giá quan trọng của Báo cáo về hệ thống tài chính, đặc biệt là lĩnh vực ngân hàng khá phù hợp với những nhận định, đánh giá nội bộ của Ngân hàng Nhà nước ngay từ cuối năm 2011. Nhiều khuyến nghị phù hợp của Đoàn đã được Ngân hàng Nhà nước lồng ghép đưa ngay vào thực hiện trong quá trình triển khai “Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2011-2015”, “Đề án xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng” và “Đề án thành lập Công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam” của Chính phủ trong thời gian vừa qua.

Tuy nhiên, trong Báo cáo vẫn còn một số nội dung đánh giá, nhận định có sự khác biệt về quan điểm và cơ sở đánh giá giữa hai bên, chẳng hạn như về tỷ lệ nợ xấu, sở hữu chéo, can thiệp của chính quyền trung ương và địa phương trong hoạt động cho vay của ngân hàng, công tác thanh tra giám sát ngân hàng.

Theo Ngân hàng Nhà nước, những đánh giá này chưa thật sự phản ánh chính xác hoạt động của thị trường tài chính Việt Nam, một phần do các yếu tố rất đặc thù về mặt thể chế, lịch sử và cơ chế vận hành thị trường tài chính Việt Nam, và một phần do các nỗ lực cải cách của Chính phủ chưa được ghi nhận một cách thỏa đáng vì thời điểm đánh giá diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đang gặp rất nhiều khó khăn, các biện pháp cải cách của Chính phủ lại mới bắt đầu đi vào triển khai, hoặc hiệu quả của các cơ chế và biện pháp đang áp dụng tại Việt Nam cần thời gian để chứng minh tính hiệu quả khi có sự khác biệt với thực tiễn quốc tế.

Bên cạnh đó, việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế để đánh giá trong bối cảnh thị trường tài chính Việt Nam mới phát triển ở giai đoạn ban đầu cũng có thể dẫn đến một số nhận định có sự khác biệt về quan điểm.

Mặc dù vậy, xét về tổng thể, với việc thực hiện Chương trình FSAP, lần đầu tiên hệ thống tài chính Việt Nam, đặc biệt là khu vực ngân hàng đã được đánh giá một cách toàn diện và sâu rộng bởi các tổ chức tài chính quốc tế uy tín. Việc hoàn tất thành công Chương trình FSAP cho thấy cam kết cải cách kinh tế của Chính phủ Việt Nam, tạo điều kiện vững chắc cho các giai đoạn cải cách khu vực tài chính một cách hiệu quả trong những năm tới đây.