8 nguyên tắc mọi nhà đầu tư đều cần (Phân 2)

Có thể sẽ rất sợ hãi khi đi ngược lại những gì mà những nhà đầu tư khác đang làm. Để làm một người đi ngược trào lưu là rất khó. Kiên định với phân tích và niềm tin của bạn là điều tối quan trọng. Nếu không, bạn có thể sẽ từ bỏ, đầu hàng và giao phó bản thân cho một tương lai theo sau người khác, đầu tư vào điều mà tất cả mọi người đều đang đầu tư, làm những điều mà họ làm.

Chỉ tính riêng năm 1999, chỉ số bình quân công nghiệp Down Jones tăng 25% trong khi chỉ số Nasdaq cho khối ngành công nghệ nặng tăng vụt lên 86%. Tuy nhiên Buffett vẫn ngồi im bên lề, tin chắc rằng sự gia tăng của thị trường chẳng được hình thành dựa trên thứ gì khác ngoài những con kỳ lân, những cầu vồng sặc sõ. Ông đã không hề mua cổ phần của các công ty mạng cho Berkshire. Buffett phải hứng chịu những nghi ngờ về khả năng đầu tư cũng như phương pháp đầu tư ông áp dụng trong suốt giai đoạn này. Giá cổ phiếu của Berkshire cũng bị ảnh hưởng, khiến cho giới truyền thông càng có thêm lý do để khẳng định những ngày tươi đẹp nhất của Buffett đã lùi xa.

Mặc dù bị hiểu lầm, bị nhạo báng, nhưng Buffett vẫn đứng vững. Ông nói: “bạn không thể làm tốt trong đầu tư nếu không suy nghĩ một cách độc lập. Và sự thật là bạn không đúng cũng không sai chỉ vì mọi người đồng tình với bạn. Bạn chỉ đúng vì con số và lập luận của bạn đúng. Đến cuối cùng, đó mới là điều quan trọng”.

Buffett tin vào điều mà ông gọi là “thẻ điểm nội tâm” (inner scorecard). Về cơ bản, đó là một bộ khung để bạn sống đúng với những nguyên tắc và niềm tin của mình, và không hành động dựa vào việc người khác có đồng tình với bạn hay không.

Bạn có thể học hỏi từ những bậc thầy, giống như Buffett đã, nhưng cuối cùng bạn vẫn cần phải phát triển hệ thống đầu tư của riêng bạn. Và bạn phải kiên định theo đuổi nó.

Buffett có khoảng thời gian dài để hoàn thiện phần này trong khí chất của ông, và nó là phần quan trọng tạo nên thành công của ông. Hãy ghi nhớ những điều sau khi bạn bắt đầu cuộc hành trình của mình:

• Sẵn sàng làm người đi ngược với mọi người, bất kể việc đó có khó chịu tới đâu.

• Thuộc lòng câu nói của Buffett: “Hãy tham lam khi người khác sợ hãi và hãy sợ hãi khi người khác tham lam”.

• Sống đúng với thẻ điểm nội tâm của bạn.

Buffett là một huyền thoại, nhưng ông cũng không hoàn hảo. Ông cũng mắc sai lầm như tất cả chúng ta, và ông rất giỏi trong việc thừa nhận cũng như phân tích những sai lầm đó để rút ra điều gì có thể học hỏi được (thường theo cách rất hài hước và vô tư trong những bức thư gửi các cổ đông hàng năm). Ông có thể gạt cái tôi sang một bên để có cái nhìn lý trí điều gì đã sai.

Buffett chia nhỏ sai lầm của mình thành sai lầm thực hiện, nghĩa là hành động ông đã thực hiện nhưng không đem lại kết quả như ông mong đợi, và sai lầm bỏ sót, hay hành động ông tiếc là đã không thực hiện. Tuy nhiên, Buffett đã từng nói rằng ông thấy buồn vì sai lầm bỏ sót hơn so với sai lầm do hành động của ông đem lại.

Để tận dụng được tối đa những sai lầm của bản thân, và nỗ lực để những sai lầm đó không lặp lại, hãy nhớ:

• Bạn sẽ mắc sai lầm. Tất cả chúng ta đều thế. Vậy nên đừng gục ngã khi bạn vấp ngã.

• Đánh giá điều đã xảy ra. Bạn có bỏ lỡ điều gì không? Hay điều kiện thị trường thay đổi?

• Nghĩ tới điều bạn có thể làm khác đi trong tương lai. Chẳng hạn, nếu bạn đã mua cổ phiếu của một công ty mà bạn không thực sự hiểu, hãy thề là sẽ không làm như thế nữa.

Việc thiếu testosterone thường khiến nữ giới ít sẵn sàng mạo hiểm hơn trong khi hành vi bầy đàn của nam giới do testosterone quy định lại có thể khiến thị trường cổ phiếu càng lao dốc mạnh hơn.

Warren Buffett là một người đàn ông theo đúng nghĩa của nó. Tuy nhiên, sự thật là xung quanh ông có rất nhiều người phụ nữ mạnh mẽ, thông minh. Có lẽ, ảnh hưởng của những người phụ nữ này đã khiến phần tính nữ của ông tỏa sáng.

Susan Buffett – người vợ đầu tiên của ông; nhà báo Carol Loomis; nhà vô địch bài brit Sharon Osberg; góa phụ Katharine Graham; nữ doanh nhân người Nga Rose Blumkin; Susan Jacques và Cathy Baron – hai lãnh đạo doanh nghiệp là công ty con của Berkshire Hathaway…

Ảnh hưởng của tất cả những người phụ nữ này lên Buffett cũng đa dạng như vai trò của họ trong cuộc sống của ông. Ông đánh giá cao và trân trọng họ. Chúng ta không thể nói chắc chắn rằng Buffett không thể trở thành nhà đầu tư như ông ngày hôm nay nếu không quen biết và có mối quan hệ với những người phụ nữ đó, nhưng có thể chắc chắn rằng ông hạnh phúc hơn vì điều đó.

Warren Buffett đã đầu tư từ khi mới chỉ là một cậu nhóc 11 tuổi, và đã tự quản lý tiền của mình một cách chuyên nghiệp kể từ năm 1956 (khi mới chỉ 25 tuổi). Trong suốt những năm điều hành công ty Buffett (Buffett Partnesshio) từ 1956 đến 1969, ông đã tăng doanh thu trước các khoản phí trung bình hàng năm lên mức đáng ngạc nhiên là 32%. Điều đó có nghĩa là với mỗi 10.000 đô la, một nhà đầu tư may mắn và hoặc có khả năng tiên đoán đã đầu tư cùng với Buffett từ khi bắt đầu giai đoạn đó đã kiếm được 300.000 đô la khi ông đóng cửa công ty.

• Hãy phớt lờ bất cứ người nào nói với bạn rằng đọc báo cũng giống như phân tích thông minh.

• Phòng thủ tốt cũng giá trị như tấn công giỏi.

• Hãy theo đuổi hệ thống hiệu quả và logic, và bạn cũng có thể tạo ra một bảng doanh thu dài ấn tượng.

Khi Buffett mua một công ty nào đó cho Berkshire, không như những người khác, ông không nhảy ngay vào và bắt đầu thực thi những nguyên tắc mới, thay đổi ban quản lý, và khuyến tung rắc rối lên. Ông mua một công ty khi ông tin tưởng vào ban quản lý hiện hành, và tin vào cách thức vận hành hiện tại của công ty – nếu không, ông đã tìm cơ hội ở nơi khác.

Sẽ dễ dàng hơn để ngủ ngon mỗi đêm nếu bạn tin tưởng những người bạn làm việc cùng. Với Buffett, chỉ đơn giản là con người mới là điều quan trọng.

Coi trọng và nuôi dưỡng các mối quan hệ với người khác là điều Buffett coi là sống còn đối với việc kinh doanh hiệu quả.

Theo GS. Prem Jain của Trường đại học Kinh doanh McDonough ở Georgetown – tác giả cuốn sách “Buffett – Trên cả giá trị: Tại sao Buffett lại quan tâm tới tăng trưởng và quản lý khi đầu tư?”, đánh giá ban quản lý của một công ty hay đánh giá một CEO không phải việc dễ dàng, vì những phẩm chất cá nhân khác nhau có thể tạo ra thành công trong những hoàn cảnh khác nhau, nhưng bạn cần phải hỏi hai câu hỏi cơ bản: Thứ nhất, ban quản lý và vị CEO hiện tại có năng lực không? Thứ hai, những động lực quản lý có đồng nhất với lợi ích của cổ đông không? Để trả lời câu hỏi đầu tiên, cần xem xét tình hình hoạt động của công ty trong vài năm. Để trả lời câu hỏi thứ hai, cần kiểm tra số cổ phiếu mà CEO và những người quản lý hàng đầu công ty nắm giữ. Buffet nghi ngờ những CEO được thưởng một lượng quyền chọn lớn nhưng chỉ nắm giữ một lượng rất nhỏ cổ phiếu. Ngoài ra, ông cũng thích những CEO gắn bó lâu dài với công ty hơn, và thăng tiến từ chính nội bộ công ty.

Trong sự nghiệp đầu tư của mình, bạn hãy ghi nhớ những điều sau:

• Một doanh nghiệp không bao giờ mạnh hơn được người điều hành doanh nghiệp đó.

• Hãy đọc về ban quản lý của những công ty bạn có ý định đầu tư vào. Hãy tìm những quản lý cấp cao thông minh, cởi mở, trung thành và công bằng mà bạn có thể ngưỡng mộ.

• Đừng sợ đặt con người lên trên lợi nhuận; Buffett có sợ đâu.

Không phải ai cũng có may mắn được học với một bậc thầy đã được công nhận, nhưng Warren Buffet đã có được may mắn đó, khi được gần gũi với Ben Graham và David Dodd – hai tác giả của cuốn sách viết về đầu tư giá trị. Từ Graham, Buffett đã xây dựng được triết lý đầu tư cốt lõi của mình: Luôn mua với biên an toàn.

Tuy nhiên, Buffett cũng rất khác Graham. Graham sở hữu rất nhiều công ty, trong khi Buffett lại cho rằng chỉ nên tập trung vào một số công ty. Ông cho rằng việc sở hữu nhiều cổ phiếu là dấu hiệu chứng tỏ bạn không thực sự hiểu mình đang làm gì, trong khi Graham lại cho rằng điều đó giúp giảm thiểu rủi ro.

Vụ đầu tư của Buffett vào GEICO khi vừa tốt nghiệp đại học, và sau đó là trực tiếp đến trụ sở của Công ty ở D.C là ví dụ cụ thể cho sự khác biệt giữa Graham và Buffett về vấn đề đa dạng hóa. Trong khi Graham sở hữu một lượng nhỏ cổ phiếu của nhiều công ty, Buffett lại là người đặc biệt tin tưởng vào GEICO, tới mức đã rót ¾ số tiền trong danh mục đầu tư của mình vào công ty này.

Vì thế, dù học hỏi từ những người đi trước là điều vô cùng quan trọng, bạn cũng đừng ngần ngại hỏi xem cách hành động của họ có phải là cách tốt nhất có thể không. Hãy nhớ rằng:

• Học là quá trình không ngừng nghỉ, vì thế, ngay cả sau khi bạn nghĩ mình đã tìm ra được cách tốt nhất để đầu tư, hãy cứ tiếp tục học.

• Một bậc thầy đầu tư nổi tiếng không có nghĩa là không có cách nào tốt hơn cách của họ.

• Bạn sẽ không bị kết tội là báng bổ khi nghi ngờ bất kỳ ai, kể cả Warren Buffett.

Nguyên tắc của Buffet về điều cần tìm kiếm khi đánh giá chất lượng quản lý là tìm kiếm người công bằng và có đạo đức. Gần như mặc định, Buffet luôn tự mình hành xử theo cách đó.

Một cách đặc biệt mà Buffet dùng để thể hiện ý tưởng về sự công bằng là ông tin rằng mọi cổ đông, bất kể cổ phần của người đó lớn hay nhỏ, đều xứng đáng được cập nhật thông tin về công ty vào cùng một thời điểm và theo cùng một cách như nhau. Điều này dường như là nguyên lý hiển nhiên, chứ không phải đặc biệt của riêng Buffett, nhưng trên thực tế, mọi việc ở phố Wall lại không phải lúc nào cũng diễn ra như vậy. Nhiều công ty nhiều năm liền chỉ dành quyền ưu tiên cho các cổ đông lớn, cho các cổ đông là các thể chế, hay cho những nhà phân tích theo sát công ty của họ, và đóng sập cánh cửa trước những nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ.

Ngoài việc đảm bảo mọi người đều được nhận cùng một thông tin cùng một lúc, Buffett còn nỗ lực hết mình để cung cấp cho các cổ đông của mình càng nhiều thông tin càng tốt về cách thức Bershire hoạt động, đúng như những gì ông muốn nếu ông ở vào địa vị của họ.

Warren Buffet thể hiện suy nghĩ của bản thân về tầm quan trọng của đạo đức trong kinh doanh thế này: “Sau khi nhân viên tuân thủ mọi nguyên tắc, tôi muốn họ tự hỏi bản thân xem họ sẽ như thế nào nếu ngày hôm sau họ thấy mình trên trang nhất của tờ báo địa phương, và rồi bạn đời, con cái và bạn bè họ đều đọc được bài viết của một phóng viên có tiếng về những hành động, toan tính của họ. Nếu làm theo bài trắc nghiệm này, họ sẽ không phải sợ một thông điệp khác tôi gửi đến họ: Làm mất tiền của công ty thì tôi có thể hiểu, thông cảm. Nhưng làm mất danh tiếng của công ty, dù chỉ là một chút, tôi cũng sẽ không nương tay”.

Làm điều đúng đắn cho người khác, công bằng và có thái độ để tất cả mọi người đều thắng là cách tuyệt vời để tiếp cận đầu tư. Vì thế, hãy nhớ:

• Bạn có thể vừa là người tốt vừa là người giàu; tốt và giàu không hề triệt tiêu lẫn nhau.

• Hoàn toàn có thể tìm thấy những công ty mà nhân viên, cổ đông và khách hàng đều giành chiến thắng, và những công ty có thể đem lại những thương vụ đầu tư thắng lợi.

• Hãy tìm kiếm các công ty có hoạt động truyền thống cởi mở, trung thực. Là một người chủ sở hữu, bạn xứng đáng được đối xử như thế.

Như vậy, chúng ta đã mổ xẻ những đặc tính và khí chất làm nên nhà đầu tư Buffet, và chúng ta đã khám phá ra những đặc tính đầu tư mà những nhà đầu tư nữ thường có (và sử dụng để vượt trội hơn những nhà đầu tư nam giới