Câu chuyện về làng tỷ phú tôm hùm ở Phú Yên

Ngồi trong ngôi nhà mới xây giá trị bạc tỷ, vợ chồng ông Lê Văn Thành phấn khởi bảo: “Nay đã qua hai ba tháng mười âm lịch rồi, không lo việc nước lũ về làm nước đầm bị ngọt hóa, ảnh hưởng đến con tôm. Chỉ chờ nắng lên là xuất bán đợt đầu dịp Nô-en, còn lại qua Tết mới bán hết. Vụ này, gia đình tôi cầm chắc trong tay vài tỷ đồng”.

Những tỷ phú trên cát

Tôi tìm đến nhà anh Trần Văn Tới vào giữa trưa, nhưng anh không có nhà. Chị Nguyễn Thị Bình, vợ anh Tới cho biết, anh đang đi thi bằng lái xe ô-tô. Tò mò, tôi hỏi chị Bình, được biết là, năm ngoái nhờ trúng mùa tôm hùm được 1,5 tỷ đồng, anh Tới đã mua chiếc xe bốn chỗ với giá 320 triệu đồng. Năm nay tôm được giá hơn, nuôi nhiều hơn. Trúng lớn, anh Tới bán xe cũ , tậu chiếc mới, đẹp hơn, giá 800 triệu đồng.

Hỏi chuyện làm ăn của gia đình, chị Bình cho biết, gia đình nuôi tôm hùm cách đây 14 năm. Ban đầu nuôi vài chục con giống do anh Tới đi lặn bắt trong đầm, sau mỗi vụ tăng dần vài trăm con. Lợi nhuận thu tăng gấp hai, gấp ba lần qua từng năm. Vụ tôm năm 2009-2010 gia đình thu lãi hai tỷ đồng. Vụ tôm năm nay (2010-2011), nhà chị nuôi 100 lồng, với hơn 10 nghìn con tôm thịt. Hiện nay, tôm đã đạt tám lạng đến hơn 1kg/con, đã xuất bán nhiều đợt, tổng sản lượng 2,5 tấn . Năm nay giá tôm tăng cao, hiện tại giá tôm thịt (tôm sao) loại 1 bán 2,5 triệu đồng/kg; tôm xanh giá 1,25 triệu đồng/kg. Gia đình anh Tới, chị Bình đã thu nhập hơn 5 tỷ đồng, trừ mọi chi phí, lãi ròng 1,5 tỷ đồng. Ðó là chưa kể gần 8.000 con tôm hùm thịt đang nuôi, đến mùa này năm sau tiếp tục có nguồn thu lớn.

Gia đình ông Lê Văn Thành ở thôn Vịnh Hòa được xem là người khởi xướng của nghề nuôi tôm hùm lồng ở xã Xuân Thịnh, TX Sông Cầu. Hơn 15 năm trước, ông bà chuyên đi thu mua tôm cá rồi bán lại cho người khác để kiếm đồng lãi. Trong một lần bán cá ở Ninh Hòa, Khánh Hòa, ông được một người bạn hàng gợi ý, hướng dẫn cho cách nuôi tôm hùm lồng cho thu nhập cao. Ông Thành đã mua 100 con tôm hùm giống về nuôi thử tại quê nhà. Sau 18 tháng nuôi, mỗi con tôm nặng hơn một ký. “Bán tôm lần đầu, lãi 25 triệu đồng mà tôi run lên vì mừng, chưa bao giờ mình có món tiền lớn như vậy”. Bà Lê Thị Tuyết, vợ ông Thành nói. Với nguồn vốn này, vợ chồng ông tập trung mua giống nuôi cho vụ nuôi tiếp theo. Quy mô, số lượng được mở rộng dần qua từng năm, đến nay gia đình ông Thành đã có tài sản hàng chục tỷ đồng. Riêng vụ tôm 2011-2012 này, ông nuôi 10 nghìn con tôm hùm thịt. “Nói nhiều không dám, nhưng vụ này lãi từ một tỷ rưỡi, đến hai tỷ đồng thì tôi có chắc trong tay” – Ông Thành khẳng định.

Bữa cơm trưa tại nhà ông Lê Văn Thành ngoài những món cá, mực tươi sống bình thường của biển, còn có thêm hai con tôm hùm đãi khách. Ngoài chủ nhân được xem là giàu nhất vùng, còn có thêm vài người hàng xóm cũng được xếp vào hạng tỷ phú, như các ông Ðỗ Thanh Ngà, Ðỗ Thanh Phước. Bữa cơm trở thành cuộc trao đổi kinh nghiệm làm ăn và con đường làm giàu từ nghề nuôi tôm hùm lồng xuất khẩu. Nghề nuôi tôm hùm cũng lắm rủi ro. Gần đây nhất là cơn bão lịch sử năm 2009, nước ngọt về nhiều trong đêm, bà con không kịp dời tôm ra xa, đầm bị ngọt hóa, tôm chết hàng loạt, nhiều người trắng tay. Rồi mật độ nuôi tôm hùm ngày càng dày, mặt nước bắt đầu ô nhiễm, xuất hiện dịch bệnh gây tổn thất lớn. Từ những thất bại đó, bà con mới dần có kinh nghiệm nuôi tốt hơn.

Thị xã Sông Cầu được thiên nhiên ưu đãi với những đầm, vịnh, vũng rất thuận lợi cho việc nuôi trồng thủy, hải sản. Ðặc biệt, đầm Cù Mông (diện tích hơn 2.600 ha) và vịnh Xuân Ðài (mặt nước rộng khoảng 13 nghìn ha) rất phù hợp với điều kiện sống và phát triển của con tôm hùm. Phong trào này phát triển ngày càng mạnh, quy mô đầu tư ngày càng lớn, từ đó hình thành nên những làng triệu phú, tỷ phú như Vịnh Hòa, Phú Dương. Những địa bàn mà mới chỉ cách đây hơn chục năm còn đứng đầu tỉnh Phú Yên về khó khăn, nghèo đói và lạc hậu.

Làng cát Phú Dương, Vịnh Hòa thuộc xã Xuân Thịnh, nằm nép mình bên bờ vịnh Xuân Ðài. Do đặc thù là vùng biển bãi ngang, không có đất nông nghiệp để sản xuất lương thực, cả làng chỉ duy nhất một nghề chài lưới tôm cá ven đầm, nhà nào cũng đông con, quanh năm không đủ ăn. Có thời điểm cả làng có đến 80% số hộ nghèo đói. Nhiều người đã bỏ làng đi nơi khác tìm kế sinh nhai. Ðó là câu chuyện đau lòng của 15 năm về trước.

Hôm nay, khi trở lại nơi này, ai cũng nhận ra sự đổi thay kỳ diệu. Những động cát khô cháy xưa kia giờ là những xóm làng trù phú. Nhà nối nhà, biệt thự nối biệt thự san sát hai bên đường, ra tận đến bãi biển ven đầm. Ðường nhựa, đường bê-tông ngang, dọc khắp làng trên xóm dưới. Trên những con đường ấy, ngoài những xe máy đời mới, đã xuất hiện nhiều chiếc ô-tô du lịch sang trọng. Nhiều trường học mới mọc lên, dân trí đã được nâng lên rõ rệt. Tất cả sự đổi thay diệu kỳ đó được quyết định nhờ con tôm hùm.

Bà Nguyễn Thị Cỏn, năm nay đã bước sang tuổi 72, nói với chúng tôi rằng, khái niệm nghèo, đói, đối với làng biển này giờ đây không còn nữa. Về kinh tế cũng thật khó phân biệt ai giàu hơn ai. Bởi nhà nào cũng thu tiền triệu, tiền tỷ từ nghề nuôi tôm hùm. Tôm nuôi ngay mặt nước đầm trước nhà, rất thuận lợi. Bà Cỏn kể, ngày xưa ở đây khổ nhất vùng, nhiều nhà đông con phải lên núi đào củ nầng, chặt cùi dứa về ăn thay cơm. Ngay như người con gái đầu của bà là chị Nguyễn Thị Nên cũng bỏ làng đi làm ăn tận Cam Ranh. Hôm nay con tôm hùm đã kéo chị Nên về gần với bà, mỗi năm thu nhập của gia đình chị Nên cũng tính được tiền tỷ.

Chủ tịch Hội Nông dân xã Xuân Thịnh Trương Hồng Ngọc thống kê, cả xã có 2.330 hộ, thì gần như 100% số hộ nuôi tôm hùm, hộ nuôi ít nhất 200 con, nhiều là 10 nghìn con. Riêng ở hai thôn Phú Dương, Vịnh Hòa có đến hàng chục hộ nuôi tôm hùm đang cầm trong tay số tài sản hàng chục tỷ đồng như Nguyễn Thành Nhơn, Nguyễn Văn Hổ, Nguyễn Xuân Danh, Trần Văn Tới, Ðỗ Thanh Ngà… Từ nguồn thu nhập ổn định, người nông dân không chỉ làm giàu cho bản thân, gia đình, mà còn góp phần làm cho phong trào Hội Nông dân phát triển mạnh và góp phần làm giàu cho xã hội. Mỗi năm, bà con tự nguyện đóng góp hàng tỷ đồng cho việc xây dựng giao thông nông thôn, mở rộng mạng lưới điện, xây trường học, tạo quỹ khuyến học, quỹ vì người nghèo…

Anh Nguyễn Thành Nhơn 45 tuổi, tỷ phú trẻ nhất làng, đang được Hội Nông dân tỉnh giới thiệu BCH T.Ư Hội Nông dân Việt Nam tặng bằng khen và đi dự Hội nghị tổng kết phong trào nông dân sản xuất, kinh doanh giỏi toàn quốc lần thứ IV sắp tới. Anh Nhơn cho biết, trong ba năm liền (2008, 2009, 2010) anh nuôi 300 lồng, 18 nghìn con tôm hùm, tổng vốn đầu tư 6,5 tỷ đồng, sau 21 tháng nuôi xuất bán chín tấn tôm, lãi ròng hai tỷ đồng. Anh tâm sự: “Do giá tôm mấy năm trước thấp (một triệu đồng/kg loại 1), nên thu nhập ít, nếu như năm nay (2,5 triệu đồng/kg) tôi phải lãi gấp hai, ba lần”. Thu nhập khá, anh Nhơn đã cho 10 hộ nghèo trong xóm mượn vốn 250 triệu đồng nhiều năm không tính lãi, giúp họ có vốn làm ăn vượt qua nghèo đói, vươn lên làm giàu.

Chủ tịch Hội Nông dân TX Sông Cầu Nguyễn Tấn Thành đồng hành cùng chúng tôi trong chuyến trở lại thăm “vương quốc” tôm hùm cho biết, trong vụ nuôi tôm hùm năm nay, thị xã Sông Cầu có hơn 4.000 hộ nuôi với khoảng 27 nghìn lồng tôm, trong đó khoảng 24 nghìn lồng tôm hùm thương phẩm. Ước tính, sản lượng toàn thị xã năm nay đạt khoảng 1.500 tấn. Nếu với giá tôm hùm thương phẩm ổn định như hiện nay là 2,4 triệu đồng/kg bán cho các cơ sở thu mua (nếu bán trực tiếp cho công ty thì giá 2,8 triệu đồng/kg), năm nay toàn bộ ngư dân Sông Cầu sẽ có thu nhập khoảng 4.200 tỷ đồng. Sau khi trừ mọi chi phí (tiền giống, thức ăn, thuốc men và công chăm sóc) chiếm khoảng hai phần ba thì người nuôi có lãi khoảng 1.400 tỷ đồng. Phú Dương đã được giới hải sản miền trung gọi là “vương quốc” tôm hùm.