Đừng nói “không” với người tài

Thời gian qua, chúng ta đã chứng kiến sự thay đổi ngoạn mục của các doanh nghiệp (DN) Việt Nam trong việc sử dụng người tài. Từ xem thường tài năng, chỉ tập trung vào quan hệ, đến nay phần lớn các DN Việt đã thay đổi nhận thức, trải thảm đỏ mời gọi người tài. Tuy nhiên, điều đó lại phản ánh một thực tế là DN đã đi từ thái cực này sang thái cực khác mà vẫn để lại một bài toán chưa có lời giải cho sự phát triền bền vững của DN.

Khoảng năm 2000, tình cờ gặp trưởng phòng tổ chức của một DN Việt Nam có tầm cỡ, chúng tôi có một giờ để giới thiệu đầy đủ với ông các dịch vụ của đơn vị là chuyên giới thiệu tuyển dụng các quản trị viên cao cấp. Thế nhưng, sự cố gắng của chúng tôi đã nhận được… một gáo nước lạnh khi ông ta buông một câu thật nhẹ nhàng: “Các anh trả cho công ty chúng tôi như thế nào để chúng tôi nhận người của các anh?”. Tôi sững sờ, hiểu ngay ra một thực tế là chẳng có khái niệm “người tài” đối với DN trong nước. Nhưng nhờ thế mà chúng tôi xác định lại khách hàng mục tiêu là các tập đoàn, công ty nước ngoài.

Những năm sau đó, sức ép cạnh tranh từ thị trường cùng với sự đóng góp tích cực về mặt thông tin báo chí đã giúp nhiều chủ DN ý thức được sự cần thiết của người tài. Các DN trong nước đã có sự thay đổi khi đưa ra chính sách trải thảm đỏ mời gọi nhân tài. Khá nhiều người bỏ việc ở các công ty có vốn đầu tư nước ngoài để đầu quân cho các DN Việt Nam. Tuy nhiên, làn sóng đó chỉ gợn lên như một hiện tượng trong vài năm và cuộc hôn nhân giữa giới chủ và người tài kết thúc, để lại cảm giác thất vọng cho cả hai bên. Vì sao như thế?

Khi tôi còn làm việc tại một ngân hàng nước ngoài, ở mỗi bộ phận đều có một bìa hồ sơ dày hướng dẫn tất cả quy trình nghiệp vụ cần thiết. Có hơn 90% vướng mắc đều được trả lời ngay trong tập hồ sơ, hãn hữu lắm mới phải xin chỉ đạo từ cấp trên. Việc này làm giảm hẳn áp lực lên người quản lý và bảo đảm ngân hàng vận hành thông suốt. Qua đó, tôi muốn nói mỗi DN đang tồn tại đều có linh hồn, có hệ thống quản lý của mình. Bạn không nhìn thấy nó nhưng thiếu nó thì công ty không thể hoạt động được. Với một hệ thống quản lý được thiết lập khoa học, chi tiết và mạnh mẽ, DN sẽ được vận hành một cách hiệu quả và đặc biệt là độc lập với người tài.

Một lần, khi sang Hồng Kông (Trung Quốc) tôi ngạc nhiên khi thấy mảnh đất nhỏ bé này có đến hơn 5.000 chi nhánh Ngân hàng HSBC. Làm thế nào họ có con số “khủng” này. Câu trả lời là do họ có hệ thống quản lý. Điều này thể hiện khá tốt qua việc các công ty nước ngoài đã thành công trong chiến lược “nhượng quyền kinh doanh” của mình đều phải bắt đầu từ việc xây dựng hệ thống quản lý mạnh.