Nghề công tác xã hội: mới mẻ nhưng rất cần thiết

Lần đầu tiên một nghề nghe tên rất chung chung là “nghề công tác xã hội” được phát triển thành một nghề chuyên nghiệp. Đúng như lãnh đạo Bộ LĐTB&XH đã nhận định, trong bối cảnh xã hội ngày càng xuất hiện nhiều vấn đề bức xúc, rất cần sự tham gia giải quyết của một đội ngũ cán bộ làm công tác xã hội có nghề, có trình độ. Tuy nhiên, hiện nhận thức về nghề còn hạn chế, nhiều người còn chưa thực hiểu nghề này làm những công việc gì.

Nhiều chuyên gia nhận định, nghề công tác xã hội (CTXH) ở Việt Nam là rất cần thiết do những biến đổi nhanh chóng về kinh tế xã hội và những tác động của quá trình đổi mới. Điều đó, dẫn đến những thay đổi trong mối quan hệ gia đình và cộng đồng, tác động của quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, lao động di cư từ nông thôn ra đô thị. Thêm vào đó là sự gia tăng của số lượng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, số lượng người già và người khuyết tật, vấn đề HIV/AIDS, tệ nạn xã hội … Tất cả những vấn đề đó đòi hỏi cần phải có một đội ngũ CTXH chuyên nghiệp để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa con người và con người, góp phần tích cực vào sự phát triển phúc lợi của một xã hội hiện đại.

Tiến sỹ Vũ Thị Lan, Phó Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội (Bộ LĐTB&XH) đã nhận định: Tính đến năm 2007, nước ta có khoảng 7,5 triệu người cao tuổi, 5,3 triệu người tàn tật, 1,4 triệu trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và 1,3 triệu đối tượng cần sự trợ giúp xã hội, hàng vạn xã đặc biệt khó khăn, hàng triệu cá nhân, gia đình, nhóm xã hội nảy sinh các vấn đề phức tạp. Tuy nhiên, hiện vẫn chỉ có đội ngũ cán bộ nhân viên CTXH bán chuyên nghiệp (khoảng 15-20 nghìn người), do không có chuyên môn nên làm việc theo trực giác, thiếu nhận thức, hiểu biết và những kỹ năng cần thiết về công tác xã hội, nên hiệu quả giải quyết các vấn đề không cao và thiếu bền vững.

Cùng với đó, nhận thức về nghề CTXH còn rất mới mẻ và chưa, sự phát triển và đào tạo cán bộ, nhân viên trong lĩnh vực này chưa được hình thành một cách đồng bộ. Mạng lưới nhân viên và tổ chức cung cấp dịch vụ CTXH còn mỏng và thiếu tính chuyên nghiệp. Thêm vào đó, vì chưa có tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp cán bộ, nhân viên CTXH nên chất lượng đội ngũ này còn hạn chế.

Trong thời gian trước mắt, việc đào tạo nguồn nhân lực CTXH cần tập trung vào các lĩnh vực như bảo vệ trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, bảo trợ xã hội, người tàn tật và người cao tuổi, phòng chống tệ nạn xã hội và phát triển xã hội. Theo tính toán, để đạt được tỷ lệ 1 cán sự CTXH chuyên nghiệp/10.000 người dân, trong vòng 5 năm tới, Việt Nam sẽ cần đội ngũ khoảng 8500 người trong các cơ quan Nhà nước, còn trong 10 năm nữa cần tăng lên 15.000 người. Cùng với đó số lượng cán bộ bán chuyên nghiệp khoảng 25,000 và sẽ tăng lên 50.000 người trong 10 năm, đồng thời với khoảng 150.000 cộng tác viên cấp xã. Vấn đề đặt ra hiện nay là trong một thời gian ngắn có thể đào tạo được một đội ngũ cán bộ như vậy để đáp ứng được yêu cầu hay không?

Vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã thông qua Đề án phát triển nghề công tác xã hội giai đoạn 2010-2020 với hai giai đoạn thực hiện. Trong giai đoạn 2010-2015, phát triển đội ngũ cán bộ, nhân viên công tác xã hội trong cả nước, phấn đấu đến năm 2015 tăng khoảng 10%. Trong giai đoạn này, cần tiến hành xây dựng và ban hành mã ngạch, chức danh, tiêu chuẩn nghiệp vụ các ngạch viên chức công tác xã hội, áp dụng ngạch, bậc lương đối với ngạch viên chức. Giai đoạn 2016-2020 có nhiệm vụ xây dựng và ban hành tiêu chuẩn nghiệp vụ cho cán bộ, nhân viên công tác xã hội theo các loại hình cơ sở cung cấp dịch vụ công tác xã hội và theo nhóm đối tượng. Phát triển đội ngũ cán bộ viên chức ở các cấp, phấn đấu tăng khoảng 50%, hỗ trợ nhân rộng mô hình cung cấp dịch vụ công tác xã hội ở các quận, huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh. Đề án được thực hiện, cũng có 60.000 cán bộ, nhân viên công tác xã hội được đào tạo chuyên nghiệp và 35.000 cán bộ, viên chức, nhân viên và cộng tác viên CTXH được đào tạo lại… Đây được coi là bước khởi đầu mở ra một nghề mới nhiều triển vọng trên thị trường lao động và đáp ứng nhu cầu xã hội.