Tại sao phụ nữ không thể trở thành doanh nhân?

Phụ nữ thường không nghĩ rằng họ có khả năng vận hành doanh nghiệp riêng của mình, đó là một trong những lý khiến ngày càng ít chủ doanh nghiệp là nữ hơn so với nam giới, theo Báo cáo lãnh đạo toàn cầu năm 2012 (GEM 2012).

Hơn nữa, phụ nữ còn sợ thất bại hơn so với đồng nghiệp nam của họ, theo một nghiên cứu chung giữa trường ĐH Babson – Hoa Kỳ, trường ĐH Desarrollo ở Chile và trường ĐH Tun Abdul Razak ở Malaysia. GEM 2012 là cuộc điều tra thứ 14, được thực hiện trên 198.000 người ở 69 quốc gia và nghiên cứu trên 67 nền kinh tế.

Ngoại trừ 7 quốc gia, tất cả những nơi khảo sát đều cho thấy phụ nữ chiếm tỉ lệ thiểu số trong lực lượng chủ doanh nghiệp. 7 nơi còn lại có lượng chủ doanh nghiệp là nữ bằng hoặc nhiều hơn nam giới gồm Panama, Thái Lan, Ghana, Ecuador, Nigeria, Mexico và Uganda.

Những quan niệm truyền thống của phụ nữ sẽ ảnh hưởng tới việc họ bắt đầu doanh nghiệp. Ví dụ, ở Chile, phụ nữ chủ yếu được kỳ vọng sẽ chăm sóc con cái và bố mẹ chồng, vì thế rất khó cho họ để đóng vai trò chính trong doanh nghiệp. Hơn nữa, nhiều quốc gia có truyền thống lâu đời ngăn cấm phụ nữ không được giữ vị trí lãnh đạo trong gia đình cũng như ngoài xã hội. Ở CHDCND Triều Tiên chẳng hạn, phụ nữ gặp vô vàn khó khăn trước văn hóa đàn ông là trụ cột trong kinh doanh.

Ở Mỹ thì có ít rào cản công khai hơn trong việc phụ nữ làm chủ doanh nghiệp, nhưng theo bản báo cáo, vẫn có những rào cản “bí mật”, đặc biệt là trong việc tiếp cận vốn hoặc giành được các hợp đồng chính phủ. “Những quan niệm ngầm này rất tinh vi, và thậm chí đôi khi còn không được công nhận bởi những doanh nhân, mà ở đó họ làm việc với những kỳ vọng về thân phận hoặc vai trò về giới” – báo cáo cho hay.

Một ví dụ điển hình nữa là ở Mỹ, nhà đầu tư mạo hiểm được kỳ vọng sẽ là đàn ông. Tác giả chính của nghiên cứu và giáo sư ĐH Babson Donna Kelley chỉ ra rằng phụ nữ ít có cơ hội nhận được vốn đầu tư mạo hiểm. “Thực tế cho thấy, những người đưa ra quyết định thường là đàn ông có thể là một nhân tố ảnh hưởng”, bà nói. Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học còn cho thấy doanh nghiệp tăng trưởng nhanh, công nghệ cao ở Mỹ thường có chủ là đàn ông, một phần bởi phụ nữ thường ít tham gia vào lĩnh vực khoa học và kỹ thuật, Kelly nói.

GEM chỉ ra, ở mọi nơi trên thế giới, nữ doanh nhân thường điều hành các công ty làm việc trực tiếp với khách hàng, như công ty bán lẻ. Báo cáo cho thấy phụ nữ có thể lựa chọn những ngành kinh doanh liên quan đến sản phẩm như vậy một phần bởi họ ít khao khát về sự phát triển hơn so với nam giới. Doanh nhân nam thường hướng đến các ngành sản xuất thâm dụng vốn và các ngành đòi hỏi nghiên cứu chuyên sâu.

Và thậm chí trong khi 126 triệu nữ doanh nhân đang bắt đầu hoặc đang vận hành doanh nghiệp trong năm 2012 ở 67 quốc gia, họ vẫn ít tự tin về khả năng của mình so với cánh mày râu. Ở mọi quốc gia, phụ nữ ít nhận thức rõ ràng về khả năng kinh doanh của họ so với các đồng nghiệp nam. Phụ nữ ở một số khu vực phát triển ở châu Á cho thấy ít sự tự tin về khả năng của mình nhất. Chỉ 5% phụ nữ được khảo sát ở Nhật Bản nói rằng họ có các kỹ năng cần thiết để điều hành công ty của mình.

Trong khi đó, thật ngạc nhiên, phụ nữ ở vùng cận Sahara lại thể hiện sự tự tin nhiều hơn trong tinh thần doanh nhân của mình. 4/5 phụ nữ ở Zambia, Malawi, Ghana, Uganda và Nigeria nói rằng họ có kỹ năng cần thiết để điều hành công ty của riêng mình. Sự tự tin cao độ ở vùng cận Sahara là bởi gần 60% phụ nữ biết về các doanh nhân nữ. Có sự tương tác trực tiếp với những mô hình mẫu sẽ tạo sự tự tin cho phụ nữ, Kelly nói.

Ở mọi khu vực, phụ nữ đều sợ thất bại hơn so với nam giới. “Khi một phụ nữ phải lựa chọn giữa công việc làm thuê, đặc biệt là khi có mức lương hấp dẫn, công việc ổn định, phúc lợi tốt, và thậm chí là được xã hội trọng vọng, cô ta phải mạo hiểm hơn nếu muốn làm chủ doanh nghiệp; cô phải bỏ cơ hội này để trở thành doanh nhân, vì thế có nhiều thứ để mất hơn”, Kelly nói. Một số khu vực phát triển có tỉ lệ sợ thất bại cao nhất, bao gồm các khu vực phát triển ở châu Á, Israel và châu Âu