Công nghệ săn đầu người ở nước Nga

Nhu cầu tuyển dụng các chuyên viên cao cấp tại các công ty doanh nghiệp Nga hiện nay đang là một đề tài nóng hổi và luôn có chiều hướng tăng lên không ngừng. Từ trước tới nay các đại gia săn đầu người có vốn nước ngoài là gần như làm chủ hoàn toàn thị trường cung cấp nguồn nhân lực cao cấp này, tuy nhiên những năm gần đây thì các công ty Nga cũng đã bắt đầu vào cuộc và cạnh tranh quyết liệt với các đại gia này. Việc thiếu hụt nguồn nhân lực cao cấp đang là một trong những vấn đề bức xúc nhất đối với các doanh nghiệp của Nga. Nguyên nhân thì có nhiều. Nước Nga có nhiều điểm khác biệt với các nước phát triển khác mà một trong số đó là mức tăng trưởng kinh tế tương đối đều và vững. Đây thực sự là một yếu tố quan trọng đối với tất cả các công ty doanh nghiệp tại xứ sở tuyết trắng này. Các công ty nước ngoài đã mạnh dạn xây dựng chiến lược đầu tư và làm ăn lâu dài tại đây, các ông chủ đã bắt đầu mở rộng hoạt động kinh doanh của mình. Các công ty Nga cũng tỏ ra chẳng hề kém cạnh các công ty nước ngoài trong việc mở rộng mạng lưới kinh doanh tại các tỉnh. Và cũng từ đây, nhu cầu tuyển dụng nguồn nhân lực cho sản xuất kinh doanh tăng dần theo cấp số nhân. Có cung thì ắt có cầu, chất xám nơi này có khi lại chảy về chỗ kia. Và nhiều khi người ta chịu đầu quân vào một lĩnh vực hoàn toàn lạ lẫm, ví dụ nhiều chuyên viên cao cấp từng làm việc nhiều năm trong ngành khai thác dầu khí vẫn có thể “nhảy” sang các lĩnh vực nông nghiệp.

Theo số liệu mới nhất thì nhu cầu tuyển dụng các chuyên viên lành nghề trong năm 2001 tăng gấp đôi so với trước thời điểm khủng hoảng, có nghĩa là khoảng 25%. Chỉ trong quý 1 năm 2001, Rosexpert và Egon Zander đã có thêm hơn 20% số đơn đặt hàng so với chỉ tiêu đề ra, còn Ward Howell và Morgant Hunt thì đã ghi nhận con số 25-30%. Cung không đủ cầu đã dẫn đến một sự thật hiển nhiên là “giá” của một “đấng anh hào” mà các doanh nghiệp muốn kéo về đầu quân cho mình càng ngày càng cao. Theo số liệu của PricewaterhouseCooper thì có tới 80% các công ty saün sàng bỏ ra một miếng “mồi ngon” để câu được con cá lớn. Tuy nhiên, giữ chân nhân viên bằng mức lương cao cũng không thể giải quyết được vấn đề nhân sự khi công ty cần mở rộng kinh doanh và tuyển dụng nguồn nhân lực mới. Việc thiếu hụt nguồn nhân lực hiện nay chính là một cơ hội lớn để các công ty săn đầu người cao cấp (Executive Search) có cơ hội phát triển và hưng thịnh. 

Các “quý tộc” trong lĩnh vực tuyển dụng nhân sự. 

Executive Search được coi là một hình thức kinh doanh “quý tộc”, mặc dù nó cũng chỉ là “day mơ rễ má” với việc tuyển dụng nhân lực (recruitment). Và để phân biệt mình với các trung tâm tuyển dụng nhân lực bình dân, các công ty săn đầu người cao cấp không bao giờ muốn coi mình là đồng hạng kiểu “cá mè một lứa” và không bao giờ rao quảng cáo tuyển người. Họ muốn được gọi là headhunting, có nghĩa là “săn đầu người”, và hầu hết các đại diện của các công ty săn đầu người này đều hãnh diện về sự khác biệt này. Đối với họ, vàng và thau là không thể lẫn lộn, việc đi “săn đầu người” cao cấp không thể lẫn lộn, kết hợp với việc rao tuyển nguồn nhân lực bình dân. Theo George Abduselisvili – Experienced Partner của Ward Howell thì vấn đề không phải là do cạnh tranh hay để kiếm chác thêm theo kiểu “năng nhặt chặt bị” mà điều quan trọng là nhiều khi việc tuyển dụng các chức vụ “bình dân” có thể làm giảm image của chính họ từ phía khách hàng. 

Nói chung các tên tuổi trong làng ES cũng không nhiều lắm nếu không muốn nói là chỉ đếm trên đầu ngón tay. Hầu hết các đại gia này đều mở chi nhánh của mình tại Nga như Ward Howell, Egon Zehnder, Korn/Ferry, Hill International, Amrop, Newmann Int. , Morgan Hunt. Một số công ty Nga như Rosexpert, Antal, Go-Getter, Galla Consulting Group cũng tham gia vào cuộc ganh đua quyết liệt này. Theo đánh giá của các chuyên gia, nếu chỉ tính số lượng đơn đặt hàng thì lợi nhuận thu được trung bình trong một năm tại thị trường này là 100 triệu Mỹ kim, còn nếu chỉ tính trên cơ sở các đơn đặt hàng được thực hiện trọn vẹn thì mức này chỉ còn khoảng một nửa, và con số này cũng đã là tương đối theo tiêu chuẩn quốc tế.

Các tay thợ săn tiên phong Công nghệ săn đầu người ở Nga

Năm 1993 được coi là năm khởi đầu cho ngành công nghệ tuyển dụng tại Nga. Và Ward Howell đã đem đến xứ bạch dương này dịch vụ mới mẻ và hấp dẫn của mình. Và trong suốt thời gian qua Ward Howell luôn là kẻ “đến trước, về đích trước” trong tất cả các chặng đua quyết liệt. Theo một số liệu có uy tín thì lợi nhuận của đại gia này trong năm 2001 đã vượt qua mức 3 triệu Mỹ kim với khoảng 100 đơn đặt hàng được hoàn thành. Trong giai đoạn đầu gây dựng sự nghiệp kinh doanh tại Nga, khách hàng chính của Ward Howell thường là các công ty đa quốc gia lớn hoặc các công ty có vốn nước ngoài. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tên tuổi của đại gia này đã được người Nga biết đến rộng rãi.

Theo George Abdusesvili – Partner của Ward Howell thì sự phát triển trong mối quan hệ với khách hàng cũng đánh dấu nhiều giai đoạn. Đầu tiên khách hàng tìm đến với dịch vụ này dựa trên nhu cầu thực tế của chính họ, tuy nhiên, trong nhận thức của đại đa số dân chúng thì đây chỉ là một hình thức trộm cắp cao cấp. Nhưng rồi cũng phải đến lúc người ta buộc phải tự nhìn nhận đây là một công cụ cạnh tranh lành mạnh trong kinh doanh. Và cuối cùng là sự thừa nhận tính hiệu quả mà dịch vụ này mang lại. Khách hàng đã bắt đầu đưa ra nhiều đòi hỏi đối với các đại gia săn đầu người theo ý muốn và lợi ích của chính mình. Các chuyên gia tư vấn của Ward Howell đã dẫn lời của một đại diện khách hàng tên tuổi để giải thích cho vấn đề này: Các anh làm gì ở đây thế này? Tôi đang ra mặt trận đây. Các anh sẽ cùng với chúng tôi chiến đấu chứ?” 

Xu hướng hiện nay của các đại gia săn đầu người là làm sao để trái bóng phải lăn sang sân của các công ty Nga. Lượng khách hàng Nga tương đối ổn định trong ngân hàng dữ liệu của Ward Howell, và hiện nay con số này là khoảng tr6en dưới 70%. (Chỉ số này ở Morgan Hunt là 90%, Zahnder Intl. – 50%).

Khách hàng lúc nào cũng đúng. 

Mối quan hệ với khách hàng, mức độ tin cậy của khách hàng đối với việc sử dụng dịch vụ chính là những điều kiện chính để đi đến thành công. Chi nhánh Nga của mạng lưới Egon Zahnder Intl. là một ví dụ. Đại gia tên tuổi này, với 56 chi nhánh trên toàn cầu cùng mức lợi nhuận 315 triệu Mỹ kim đã không chọn phương thức hoạt động như nhiều đồng nghiệp ES khác. Theo lời của John Grumbar – đại diện của Egon Zahnder chi nhánh tại Nga thì “chúng tôi đã không chọn kiểu thành lập công ty TNHH hay công ty cổ phần mà vẫn giữ nguyên hình thức partner. Điều này giúp chúng tôi tránh được sự lệ thuộc vào ý muốn của những người nắm cổ phần khi quyêt định một vấn đề gì đó. Và hình thức này cũng thể hiện một ưu điểm là mức độ trách nhiệm của lãnh đạo được thể hiện rất cao cũng như chất lượng dịch vụ đối với khách hàng. Chính những điều này đã giúp chúng tôi có được một lượng lớn khách hàng”. Theo tính toán thì có khoảng trên 60% dự án kinh doanh được thực hiện cho các khách hàng đã từng sử dụng dịch vụ của Egon Zahnder Intl. trước đó.

Những chỉ số “tái sử dụng dịch vụ” cũng tương đối phổ biến đối với nhiều đại gia khác và dao động trong khoảng 50-70%. Rosexpert luôn ở trong tình trạng “đầu tắt mặt tối” với các dự án cho các khách hàng “ruột” của mình như Alfa Group, IBS, Severstali, Rusagro. Trong thời gian gần đây, do áp lực công việc, đại gia này đã đành phải từ chối phục vụ một số khách hàng thân quen. Lượng đơn đặt hàng tại đây trong năm 2001 tương đối lớn và ổn định với mức trên dưới 1,5 triệu Mỹ kim, trong đó vai trò của những dự án lớn là hết sức quan trọng. Ví dụ như việc “săn” được cho Alfa Bank một “con mồi” nặng ký là Oleg Tumanov vào chức vụ Phó quản lý điều hành ngân hàng. Theo nguồn tin của Vedomosti thì mức thu nhập/năm của Oleg Tumanov tại đây là trên 1,2 triệu Mỹ kim! Và phí dịch vụ “săn đầu người” mà Rosexpert nhận được sau phi vụ này là khoảng 300,000$. Dĩ nhiên, cũng rất hiếm khi mới “săn” được một con mồi lớn như thế, mà thường thường giá của một thương vụ cỡ trung bình tại nhiều công ty ES rất khó đạt mức 40,000$. Theo các chuyên gia của công ty này thì phí dịch vụ thu được theo đơn đặt hàng dao động trung bình từ 8,000 – 25,000$ tuỳ vào từng hoàn cảnh cụ thể. Và chỉ có Ward Howell mới có mức phí trung bình là 34,000$. Và cũng rất là thú vị nếu bạn biết rằng mức lương tăng đến mức chóng mặt mà các ông chủ doanh nghiệp bỏ ra để “câu” các con cá lớn thường lại không ảnh hưởng gì nhiều đến mức phí dịch dụ của các đại gia săn đầu người. Lợi nhuận mà các đại gia này thu được phần nhiều phụ thuộc vào số lượng đơn đặt hàng chứ rất ít khi phụ thuộc vào giá trị đơn đặt hàng. 

Tuy nhiên, không phải ai cũng có thể “lộc bất tận hưởng”. Nhiều đại gia đã trở nên “khánh gia bại sản” sau khi tham gia vào thị trường này. Năm 1999, Preng & Assosiates đã cho đóng cửa văn phòng mình tại Moscow, tháng tư năm nay lại một ngôi sao nữa – Heidrick & Struggles vụt tắt khỏi bầu trời ES. Chiến lược kinh doanh áp dụng cho các văn phòng trên toàn cầu không thống nhất dẫn đến việc mất giá cổ phiếu là nguyên nhân chính nay các đại gia này vào bước đường cùng.